Gebruikte arme aarde + voedselresten (gefermenteerd) => rijke grond! De voedingsstoffen in deze tuinaarde of compostgrond spoelen niet weg. Resultaat al na enkele weken, waarschijnlijk met wormen!
Eindtijdnieuws.com
1 maart 2024
Alles over een grondfabriek maken….
Een ‘grondfabriek’ is iets dat jaren geleden werd bedacht, om een plek te beschrijven waar je heel makkelijk aarde maakt met behulp van bokashi. Dit kan zowel binnens- als buitenshuis zonder enige stank.
Hier lees je hoe je met de gerijpte bokashi uit een emmer – wat een gewone emmer met deksel kan zijn – een natuurlijke, gezonde grondfabriek kunt maken. In zeer korte tijd wordt het omgezet in echt rijke afgewerkte compost…. Nee, niet de op leven na dode compost, die je in de winkel koopt, maar ‘superaarde’, een uitstekende bodemverbeteraar, en extreem voedzaam. Sowieso een betere compost dan welke gekochte compost dan ook!
De volgende aanwijzingen, tips en commentaren laten je zien hoe snel en gemakkelijk het is.
Het is gewoon een geweldige manier om gefermenteerde bokashi (bokashi-cake) te gebruiken.
Bokashi grondfabriek benodigdheden
* Emmer, kuip, plantenbak, grote bloempot, zak, ton, opbergdoos of bak, met of zonder deksel (of stevige kartonnen doos met vuilniszak erin)
*Schepje of iets om mee te ‘roeren’ en uit te scheppen
*Totaal verbruikte aarde, gekochte tuinaarde, compost, klei, zandgrond, zand, veen, grond uit het bos…
*Bokashi-cake ofwel de gerijpte bokashi-inhoud van je emmer
Afhankelijk van het soort klimaat waarin je leeft, en van het soort tuinieren dat je doet of juist niet doet, en welk seizoen het is, kun je een grondfabriek vrijwel op elke gewenste manier maken. Sterker of zwakker qua voedingsstoffen: dit hangt grotendeels af van hoeveel bokashi en aarde je bij de hand hebt, hoeveel ruimte je hebt, en waarvoor je de aarde straks wilt gebruiken. Maar 50:50 bokashi en aarde is een goede verhouding om mee te beginnen. Van daaruit kun je het concept verder ontwikkelen of uitproberen. Sommigen in een warm klimaat gebruiken zelfs 70% bokashi, en waarschijnlijk outdoors in de hitte, waar het sneller wordt gerecycled tot aarde.
Na 2 tot 6 weken….
Schep de juiste hoeveelheid grond eruit, die je nodig hebt voor de tuin of je bloempotten, en laat wat in de doos achter, om te kunnen mengen met je volgende bokashi-emmer. Als je te veel aarde hebt, kun je een andere doos gebruiken, of overhevelen in zwarte vuilniszakken voor later gebruik.
Gewoon composteren kan maanden duren!
Bokashi versnelt het proces. Hierdoor ontstaat een compost vol met levende micro-organismen, aminozuren, vitaminen en nuttige bacteriën, die ervoor zorgen dat je planten de voedingsstoffen direct, sneller en effectiever kunnen opnemen.
Hoe maak je een grondfabriek?
Je kunt een grondfabriek – klein of groot – zowel binnen als buiten hebben.
Alleen, binnen mogen de containers niet lekken! Dit is een geweldige manier om je gefermenteerde bokashi te gebruiken, zonder dat je buiten gaten of trenches (geulen) hoeft te graven. Hoewel dat laatste best een leuk klusje is om te doen.
Twee basisregels bij een grondfabriek
Het mengsel mag niet te nat of te droog worden, en het moet kunnen ademen, zodat er nog voldoende zuurstof binnen kan dringen.
Indoor grondfabriek
Eerst binnenshuis: zoek een lekker warm plekje. Om een grondfabriek binnenshuis te laten werken, heb je een bepaalde hoeveelheid warmte nodig, idealiter kamertemperatuur. Als je in een koud klimaat leeft, krijg je het volgende. Sommige kelders zijn behoorlijk koud, en hoewel je in een koude ruimte een grondfabriek kunt maken, zal het een eeuwigheid duren voordat de transformatie heeft plaatsgevonden. Dat is prima als je je bokashi gewoon tot het voorjaar wilt bewaren.
Dus 20+ graden Celsius is ideaal
Boven de 15 tot 20 graden krijg je een langzame transformatie, en onder de 15 graden gebeurt er niet zo veel.
Sommige mensen hebben kleine grondfabriekjes in de badkamer, op een verwarmde vloer. Dit irriteert de familie waarschijnlijk enorm, maar het is een geweldige manier om aarde te maken; het kan wel twee weken duren.
Je kunt dit concept ook in een kelder nabootsen door een verwarmde mat te gebruiken.
Een indoor grondfabriek moet een handig formaat hebben.
Dit is nodig als je hem wilt kunnen verplaatsen. 10 tot 20 liter is meestal goed; groter dan dit en je hebt wielen nodig.
Bredere en lagere containers zijn beter dan hogere en smallere containers, waardoor de kans kleiner is dat je de grond en bokashi over de vloer morst, en het gemakkelijker is om rond te snuffelen en te kijken hoe het gaat.
Om geurtjes te voorkomen, gebruik je beter een open emmer/kuip/container. Een deksel is dus niet nodig. Het moet ademen, net zoals de bodem ademt in de natuur! Normaal gesproken verdampt het overtollige vocht dan gewoon van het grondoppervlak, maar als het doordringt tot op de bodem van de bak, kan het zijn dat je een ranzige laag krijgt, die niet bepaald prettig is.
Welke materialen gaan in een grondfabriek?
De beste manier om overtollig vocht tegen te gaan is om iedere grondfabriek te starten met een laag absorberend materiaal. Dit kunnen kranten zijn, karton, houtsnippers, houtachtig tuinafval…. Dit is niet per se noodzakelijk als je het vochtgehalte goed in de gaten houdt.
Leg een paar schepjes gewone oude tuingrond op de bodem van de bak, of restanten van een potplant, of uitgeputte grond uit een plantenbak.
Voeg nu een emmer gefermenteerde bokashi toe.
Voeg daarna wat meer aarde toe, zeg 50/50, en meng en roer een beetje, zodat het voedsel redelijk in contact is met de aarde.
Tot slot, een toplaag aanbrengen van bijvoorbeeld 10 cm aarde – van welke kwaliteit dan ook – is prima. Het mengsel moet altijd worden aangevuld met een laagje aarde, want je mag de bokashi-voedselresten helemaal niet meer zien.
Plaats er daarna gewoon een oude handdoek of krant overheen, om het vocht binnen te houden.
Outdoor grondfabriek
Buitenshuis kun je een grondfabriek maken in elk type container, of direct in een tuinbed van hout- of palletranden, stenen, of een ander soort frame. Het verschil is dat je te maken krijgt met teveel regen en sneeuw, als het niet overdekt is, en verder, dat je een veel groter volume in je grondfabriek kunt hebben.
Plaats er een deksel losjes bovenop als je er eentje hebt.
Bescherm, indien nodig, tegen teveel regen of dieren, zoals vossen. Dat is het!
Nogmaals, wanneer je dit binnen doet, hoeft er geen deksel op, want het moet kunnen ademen.
Als je over een paar weken gaat kijken….
zie je dat er al meer aarde en minder voedsel (gerijpte bokashi) is. Wat je uiteindelijk overhoudt, is ‘superaarde’, extreem voedzaam dus.
Je kunt je grondfabriek min of meer voor altijd runnen.
Schep gewoon de aarde eruit, die je nodig hebt voor de tuin of elders, en laat wat in de doos liggen om te mengen met je volgende bokashi-emmer inhoud. Als je te veel aarde hebt, kun je een nieuwe doos maken, of een deel van de klaargemaakte aarde in zwarte vuilniszakken scheppen, om later te gebruiken, of weg te geven. Je kunt er heel veel mensen blij mee maken in deze (voor velen) moeilijke tijden, want de prijzen zullen nog verder omhoog schieten!
De kans is groot dat er wat witte schimmel op de grond ontstaat. Goed!
Net als in jouw bokashi-emmer is dat een teken dat de microben hun werk doen en de grond koloniseren. Meng het, als je er last van hebt, anders laat je het gewoon zitten.
Bladeren zijn geweldig!
Gooi een paar handen vol herfstbladeren in je doos, en zie hoe ze verdwijnen. Ze zijn goed voor de bodemstructuur en handig als je niet genoeg tuingrond hebt voor in je bak.
De temperatuur:
Warm is goed! Onder de 20 graden, zal het proces langzamer verlopen. Niet zo heet, dat je de microben doodt; houd het onder de 40 graden Celsius. En niet zo koud, dat er hoegenaamd niets meer gebeurt (minder dan +6 graden), tenzij je geen haast hebt met het proces.
Wat is een goede plek voor je grondfabriek?
Op een zonnige plek, op het balkon, in de schuur, de garage, onder een afdak…. het werkt allemaal. En het maakt niet uit of je grondfabriek bevriest, want de microben komen in het voorjaar weer tot leven en gaan dan weer vrolijk door met hun werk.
Help, er zitten nog plantenwortels in de aarde!
Nu, zelfs als de oude aarde vol oude wortels zit, is dat geen probleem. De oude wortels en plantenresten worden door het proces verzorgd. Ze zullen uiteindelijk een rijke, levende grond worden, zoals al het andere in de grondfabriek, en er zal niets verloren gaan. Alles wordt gerecycled.
Soms doet een grondfabriek met veel veencompost helemaal niets.
Dit soort turf, afkomstig van veenmos en vervolgens gesteriliseerd, bevat totaal geen bodemmicroben meer, juist door tegennatuurlijke sterilisatie! De enige oplossing is dan om er echte, dus wat levende aarde, aan toe te voegen.
Overtollig vocht in de container
De beste manier om overtollig vocht tegen te gaan, is om iedere grondfabriek te starten met een laag absorberend materiaal, tenzij het vocht buiten goed kan weglopen in de aarde, waar het verder zijn werk kan doen.
Afwatering
Als ik buiten een kuip of ton gebruik, doe ik er of een laag houtskool, of ander absorberend materiaal in. Als de grondfabriek onder een afdak staat, verschilt het wat dat betreft niet zoveel van een indoor grondfabriek. Als het buiten in de regen staat, en er geen natuurlijke afvoer is, heb ik de neiging om een gat halverwege de zijkant te boren, zodat de bodem van de container een reservoir vormt. Ik vul dan tot het niveau van het gat met drainagemateriaal.
Geen afwatering nodig
De andere optie is om een box te bouwen zonder bodem en in de tuin te zetten: van planken, palletranden, boomstammen, stenen, of een andere vorm van barrière. Hierin kun je op een min of meer permanente basis aarde maken. Blijf gewoon je bokashi-cake begraven als deze klaar is, en schep de klaargemaakte grond eruit. Als je dezelfde grondfabriek blijft vullen met bokashi, en er regelmatig grond uit verwijdert, krijg je een heel snel productieproces. Dit komt, omdat de resterende grond echt vol zit met bokashi-microben! En deze zullen in actie komen en het proces versnellen, elke keer dat je een nieuwe emmer toevoegt. Je grondfabriek zal uiteindelijk heel sterk worden als je emmer na emmer bokashi blijft toevoegen. Je kunt dit in evenwicht brengen door wat nieuwe grond van buiten toe te voegen: klei, zand of veen, afhankelijk van wat je beschikbaar hebt.
Buitengrondfabriek ‘verdunnen’
Ik kies er soms voor om mijn grote buitengrondfabriek te ‘verdunnen’ met vulmaterialen. Een stapel kranten, of karton, dat er overheen verspreid ligt, een hoop zaagsel (zonder chemicaliën), een lading houtsnippers, of ander houtachtig tuinafval. Geen van deze materialen voegt een hoog voedingsniveau toe, maar ze voegen wel structuur toe.
Tuinafval gebruiken in je grondfabriek
Over het algemeen heb ik de neiging om mijn grondfabriek niet als tuincompost te gebruiken, hoewel het heel praktisch kan zijn, om af en toe een stapel groenafval te begraven. Hier zijn geen harde regels voor. Doe gewoon wat voor jou het beste werkt. Maar pas in dat geval wel op voor onkruid en potentieel actieve wortels en stengels. Deze zullen hoogstwaarschijnlijk worden aangemoedigd door de bokashi-omgeving, en zelfs sterker en beter worden dan anders het geval zou zijn geweest. Om dit te voorkomen, kun je het onkruid eerst enkele dagen of een weekje in een emmer water laten staan, om de zaden en wortels te doden.
Commentaren:
‘Een grondfabriek is een bak waar je de bokashi in ‘begraaft’. Bijvoorbeeld als de grond bevroren is of als je niet in de grond wilt graven. De bak kan ergens binnen staan. Of je kunt ook je bokashi in grote bloempotten begraven. Het laatste heb ik gedaan en de bloempot ook ingegraven in de tuin. Dat werkt prima, het wordt mooie grond, tjokvol wormen. Nu ga ik het dus proberen in een compostvat, daar kan ik voorlopig heel wat bokashi emmertjes in kwijt 🙂’
‘Onbegrijpelijk, dat je het kostbare vocht weggooit. Het is echt heel weinig moeite om het vocht te bewaren en eens per week of twee weken aan je (kamer)planten toe te voegen. Mijn planten varen er wel bij, het verschil is heel duidelijk te zien. Ik verzamel het in een gieter en doe er water bij (1 op 10, maar zo heel strikt komt dat niet).’
‘Ik heb mij ook gewaagd aan het fermenteren van mijn keukenafval, en het is een groot succes! De bokashi composteringsmethode is ideaal voor mensen, die op een appartement wonen. Na nog twee weken de tijd gegeven om de laatste aanvoer te laten fermenteren, heb ik de emmer in 12 (niet aaneensluitende) vakken geledigd. Dus eerst een sleuf gemaakt, dan het gefermenteerde afval erin, en dan de sleuf opnieuw dicht [met een laag aarde eroverheen]. Na 4 weken ben ik met een schopje in de grond beginnen te woelen, en alles was verdwenen. Ik heb enkel één avocadopit gevonden, maar die was ook al behoorlijk bruin van binnen. De rest was rijke, vochtige, zwarte aarde geworden. Deze methode is echt de moeite waard voor mensen, die weinig ruimte hebben en die geen compost willen kopen (ik vond er steeds grote stukken plastic in). Ook de snelheid waarmee je volwaardige compost maakt, is verbluffend!’
‘Ja ik ben helemaal ‘in de ban’ van deze methode. Als je op een appartement woont of geen tuin hebt, is dit de ideale methode. Tevens verloopt het proces ook véél sneller en met veel minder gedoe dan met een gewone composthoop…. Ook kun je kleine hoeveelheden composteren.’
Vraag en antwoord over Bokashi
Vraag: Wat is er aan de hand als de rijpende of gerijpte bokashi echt niet lekker ruikt? Of zou dit de normale geur kunnen zijn?
Antwoord: Dat is natuurlijk erg persoonlijk. Is het echt stinkend-rottend (= fout), of zurig (= goed). Zowel het sap en de cake moeten, behalve kleur, niet echt veranderen. Wel als je het vastpakt. Dan blijkt het makkelijker uit elkaar te vallen. Als het echt rottend is, of het wordt zelfs warm, kan dit twee dingen betekenen. Je voegde geen zemelen/starter toe. Dan begint de fermentatie niet goed, of je drukte het niet goed genoeg aan, wat noodzakelijk is. Doordat er te veel zuurstof aanwezig blijft, kan het rottings- of composteringsproces de overhand krijgen. Daarbij komen warmte en kwalijke luchtjes vrij. Is het kraantje wel dicht? Want anders blijft er zuurstof bij de bokashi komen.
Vraag: Is er een minimale hoeveelheid organisch keukenafval nodig om mee te starten?
Antwoord: Niet echt, maar het is makkelijker om te beginnen met voldoende keuken- en of tuinmateriaal. Je kunt ook een extra mini-pedaalemmertje (± 5 liter) gebruiken. Als deze gevuld is, doe je deze in de bokashi-emmer, tenzij het te lang duurt om 5 liter vol te krijgen natuurlijk.
Vraag: Kan het vocht ook dienen als bokashi starter als je veel bokashi-vloeistof overhoudt?
Antwoord: Ja, je kunt zelfs regelmatig een beetje afgetapt vocht over het nieuwe materiaal verdelen, wanneer je denkt dat de inhoud van de emmer te droog is.
Vraag: Wat is de minimale vultijd voor een emmer?
Antwoord: Een minimale tijd is er niet echt. Als deze heel snel vol is, moet je hem daarna wel wat langer laten staan. Ik zou uitgaan van minimaal twee weken vultijd, en daarna 2 weken gesloten laten rusten, en af en toe bokashi-thee aftappen. Bij een week vultijd, wellicht beter 3 weken laten rusten daarna.
Vraag: Wat gebeurt er met de bokashi indien de bokashi-emmer (veel) langer dan 14 dagen afgesloten blijft?
Antwoord: Een goed aangedrukte volle emmer kun je heel lang laten staan. Na drie weken of langer laten rusten, komt er normaal gesproken geen vocht meer vanaf. Als proef liet men een volle emmer zo’n drie maanden staan, met daarin onder andere weinig rauwe vleesresten. Ook na die drie maanden was er geen sprake van stank, en de emmer zat ook nog net zo vol als bij het afsluiten. Geen verlies dus. Je kunt je emmer dus langer dan twee weken laten gisten, zelfs een jaar is geen probleem. Ietsjes langer is vaak beter, met name als je hardere compostvoedselproducten hebt toegevoegd, zoals botten, rauw vlees en gekookt eiwitrijk voedsel.
Vergeet niet om de bokashi-thee elke paar dagen uit te laten lekken. Soms duurt het wat langer dan een paar dagen. Te veel vloeistof op de bodem van de emmer kan ervoor zorgen dat de inhoud te nat wordt en gaat stinken.
Vraag: Hoe kan een tekort aan vocht worden opgemerkt?
Antwoord: Bij een te kort aan vocht fermenteert het niet goed. Dat zie je doordat gedeelten van het materiaal geheel onveranderd in de bak zitten qua kleur. Zoals hierboven al beschreven, als je daar bang voor bent, kun je het afgetapte vocht opnieuw over de inhoud gooien, of nog beter, dit gebruiken als plantenvoeding, en een beetje water in je emmer sprenkelen.
Vraag: Kan het sap van de 1ste emmer dienen als starter voor de 2de emmer?
Antwoord: In principe wel, maar let op. Dan verandert het fermentatieproces misschien. De meesten ervaren dat keukenafval over het algemeen al redelijk vochtig is, tenzij ze nooit gekookt voedsel weggooien (dan is het droog), dus dat extra vocht maakt het soms nog natter. En te nat is niet goed.
Kritische concurrenten met hun dure compost
Sommigen haten deze concurrentie natuurlijk door enkele kritische noten op het net te kraken. Tja, dit is natuurlijk concurrentie voor hun eigen compost! Laat je echter niet bang maken door zogenaamd gevaar voor ‘ziekteverwekkers’ en andere ‘onveiligheden’, of andere termen die ze gebruiken.
Studenten van de agrarische opleiding STOAS toonden ooit aan dat hun gebruikte bokashi geen kiemkrachtige onkruidzaden meer bevatte. In meerdere projecten kwam diezelfde ervaring boven.
Desondanks bleef men het volk bang maken met ‘verspreiding van ‘bodemgebonden ziektes’, onkruiden en invasieve exoten’. En open vragen als: ‘Gaan die wel dood in het fermentatieproces bij bokashi, of is composteren veiliger?’ bleven bestaan. En zo zullen er altijd concurrenten blijven klagen of waarschuwen tegen bokashi-composteren, met name in de landbouw.
Bronnen:
