Signalen van manipulatie

Manipulatie. Misschien heb jij er mee te maken… iemand probeert macht over je te krijgen en weet je op je zwakke punten te raken. Niet iedereen die gemanipuleerd wordt, heeft dat door; het is soms moeilijk te herkennen.

Men wil jou bijvoorbeeld te vriend houden, of men doet jou geloven dat de moeizame relatie alleen jouw schuld is. Dat zijn precies de dingen, die een manipulator van pas komen. Maar daar hoef je niet in mee te gaan.

Hoe herken je manipulatief gedrag?

Manipuleren is het gebruik van ongeestelijke, onbijbelse manieren om invloed op iemand uit te oefenen, door een emotionele reactie uit te lokken. Een manipulatief persoon doet zich vaak zwak voor: hulpeloos, kwetsbaar, beschadigd, bang, of beledigd. De waarheid is echter, dat een manipulatief persoon juist een keiharde vechter is, die er alles voor doet om zijn zin door te drijven en zijn zelfzuchtige verlangens door te drukken.

Vanwaar al die strijd en al die conflicten in uw midden? Vloeien ze hier niet uit voort: uit uw hartstochten, die in alle delen van uw lichaam strijd voeren? U verlangt naar iets en krijgt het niet. U benijdt anderen en beijvert u om dingen te bemachtigen en kunt ze niet krijgen. U maakt ruzie en voert strijd, maar u krijgt niet, omdat u niet bidt. U bidt wel, maar u ontvangt niet, omdat u verkeerd bidt, met het doel het in uw hartstochten door te brengen.  Jakobus 4:1-3

Enkele voorbeelden van manipulatief gedrag

Het hoeft niet zo te zijn dat de manipulator doelbewust met kwade opzet handelt; het kan zijn dat het in de loop der jaren zo gegroeid is. Als we de manipulator op een geestelijk manier kunnen confronteren met zijn gedrag, zou dat die persoon verder kunnen helpen.
Een voorbeeld van manipulatief gedrag is als iemand laat blijken, dat hij jou niet meer aardig vindt, of zelfs dreigt, dat hij bijvoorbeeld het contact met jou zal verbreken. Het doel van dit manipuleren is, dat jij zal toegeven en dat jij je schikt naar zijn wil.
Een ander voorbeeld is, dat iemand zich gekwetst of beledigd opstelt, eventueel met tranen erbij, met als doel om je met de situatie verlegen te maken en je van gedachten te laten veranderen. Kritiek, beschuldigingen, angst zaaien, een slachtofferrol aannemen… het hoort allemaal bij de uitgebreide trukendoos van een manipulator! Het doel is om jou een bepaald gevoel aan te praten, waardoor je denkt dat het aan jou ligt, en waardoor je je uiteindelijk gedwongen voelt om toch aan de manipulator toe te geven. ‘Je moet…’, ‘Het kan toch niet zo zijn dat…’, ‘Waarom doe je me dit aan?’… het zijn allemaal trucjes om iets te bereiken, waarbij de manipulator op je schuldgevoel inspeelt!

Er waren allerlei mensen, die Jezus voor hun karretje wilden spannen.

Daarbij schuwde men manipulatie niet. Jezus bleef echter niet als slachtoffer achter, met een schuldgevoel, geïntimideerd, gefrustreerd, uitgeput en mislukt.
Nee, Hij antwoordde de dwaas, zoals zijn dwaasheid verdiende.
Wanneer je je in zo’n situatie bevindt, vraag je dan eens af: Wat zou Jezus doen?
Antwoord: we komen niet in conflict, maar weten dit gedrag te herkennen. We nemen de leiding van het gesprek, en kunnen de manipulator op een geestelijke manier met zijn gedrag confronteren. We reageren uit Gods genade in liefde en met een goed doordacht Bijbels antwoord. Uiteindelijk blijven we na de confrontatie als Christen achter in vertrouwen op God. Maar de manipulator moet het veld ruimen na zijn mislukte manipulaties, en kan misschien tot erkenning van zijn dwaasheid komen.

Een woord van waarschuwing is op z’n plaats.

Onze menselijke motieven zijn niet altijd zo zuiver, en als je deze middelen aanwendt voor je eigen egoïstische doeleinden, zou het op jezelf kunnen terugslaan als een boemerang!
Jezus gebruikte in reactie op manipulatief gedrag vaak twee methoden. Ten eerste deed Hij een beroep op het geweten van de manipulator, waar die een bepaalde verantwoordelijkheid had laten liggen. Ten tweede beriep Hij zich op de wil en het Woord van God als de norm.

“Kan het je dan niets schelen?” “Waarom doe je dit ons aan?”

Let op deze ‘waarom’-vraag; dat is vaak een manipulatieve manier om iemand een schuldgevoel aan te praten.
Ook een vraag als: “Jij weet er toch zoveel vanaf?” is bedoeld om iemand een schuldgevoel te geven.
Let ook op zogenaamde vleierijen, die vaak een masker zijn over het ware gezicht van de manipulator!
Jezus had hun sluwheid echter altijd door.

manipulation and deception - mask

Een schuldgevoel geven is misschien wel de meest effectieve manier om anderen te manipuleren.

Iemand een schuldgevoel aanpraten, gebeurt meestal met opmerkingen waar een of andere vorm van ‘moeten’ in zit. Bedenk dan dat zo iemand geen autoriteit over jou heeft en jou tot niets kan verplichten, als dat geen Bijbelse basis heeft. Let op zinnen, die beginnen met ‘je moet’, ‘je zou eigenlijk’, ‘je mag niet’, ‘je bent verplicht om’, ‘het zou beter zijn als je’, ‘er wordt van je verwacht dat’,  ‘het is in het belang van… dat je’. Als die signaalwoorden in een zin voorkomen, dan mag je jezelf het volgende afvragen: ‘Waar staat geschreven dat ik dat moet doen?’ Als er geen echt duidelijke Bijbelse opdracht achter zit, dan is het waarschijnlijk een manipulatieve manier om controle over je te krijgen.

 

Voorbeelden van hoe je op manipulatie kunt reageren in verschillende situaties

Let wel, het zijn slechts voorbeelden!

1  Vrienden

Manipulatieve vraag: ‘Hoe kun je me dit aandoen?’
Een wijze reactie zou kunnen zijn: ‘Heb ik tegen je gezondigd? Ben je boos op me over iets waar God niet boos over is?’

2  Moeder en dochter

Manipulatieve opmerking: ‘Ik ben het niet eens met jouw opvoeding van mijn kleinkinderen.’
Reactie: ‘God heeft jou ook niet de verantwoordelijkheid over de opvoeding van onze kinderen gegeven. Volgens de Bijbel heb je geen gezag meer over mij sinds ik getrouwd ben – ik neem nu samen met mijn man mijn besluiten. Het is onbijbels dat je ons de wet probeert voor te schrijven. We zijn blij met alle adviezen en ondersteuning, die je ons kunt geven bij onze opvoeding, maar het uiteindelijke besluit over hoe wij onze kinderen opvoeden, nemen wij zelf.’

3  Echtgenoten

Manipulatieve opmerking: ‘Waarom wijs je mij op mijn fouten? Kijk naar jezelf!’
Reactie: ‘Lieveling, het is jouw verantwoordelijkheid om mij op mijn zonden te wijzen, en het is mijn verantwoordelijkheid om jou op de jouwe te wijzen. De Bijbel zegt dat ik naar vermaning moet luisteren, en jij ook. Ik wil graag met je op een bijbelse manier over mijn zonden praten. Maar eerst hebben we het over die van jou.’
Manipulatieve opmerking: ‘Als je echt van me hield, zou je me verdedigen.’
Reactie: ‘Liefde is niet blij met onrecht, maar is blij met de waarheid. Dat ik niet voor jou ga liegen, betekent dat ik van je houd.’

4  Werkgever en werknemer

Manipulatieve opmerking: ‘Als je een teamspeler zou zijn, zou je er net als de anderen geen bezwaar tegen hebben om in het weekend over te werken.’
Reactie: ‘Ik ben een Christen en ik wil me houden aan Gods regels. God zegt dat ik mijn werkgever oprecht moet dienen, maar Hij heeft me buiten mijn werk ook andere verantwoordelijkheden toevertrouwd, die ik niet kan verwaarlozen. Ik kan niet altijd in het weekend werken. Vindt u dat het correct is, als een werkgever zijn werknemer vraagt om zijn geloofsprincipes te schenden?’

5  Gemeenteleden en leiders

Manipulatieve opmerking: ‘Als je je prioriteiten op de juiste plaats had, zou je bij elke activiteit in de kerk aanwezig zijn.’
Reactie: ‘Waar staat er geschreven dat Christenen bij elke activiteit in de kerk aanwezig zouden moeten zijn? Leren we juist niet dat God hen naast de gemeente ook andere prioriteiten geeft?’

Denk eraan dat we niet in staat zijn de verborgen motieven van anderen te beoordelen, en dat het niet aan ons is om onrecht te vergelden. Maar God zal wat in het duister verborgen is, aan het licht brengen, en de voornemens van het hart openbaar maken. De bedoeling is ook niet dat je ‘gedachten gaat lezen’ van potentieel manipulatieve mensen, maar dat je na het lezen van dit artikel hopelijk beter bent toegerust om manipulatie te herkennen en tegen te gaan.

 

Tot slot

Mensen die andere mensen proberen te manipuleren, zijn de meest egoïstische mensen van deze aardbol. Ze handelen alleen uit eigen belang, en vaak ook nog ten koste van iemand anders. Hoewel hun acties gemeen zijn, komen manipulators vaak charmant over.

emotional manipulation

 

1  Ze zullen zich soms dommer voordoen dan ze in werkelijkheid zijn.
Doen alsof ze naïef zijn, is een geheim wapen in het arsenaal van de manipulator. Deze tactiek wordt vooral veel op kantoor gebruikt, om zo onder een bepaalde opdracht uit te komen, of om iets te verbergen. Kinderen vertonen dit gedrag ook weleens om iets voor elkaar te krijgen; helaas doen volwassenen dit ook. Het is zelfs zo dat ieder mens weleens manipuleert, bewust of onbewust.
Wees niet bang om iemand aan te spreken op zijn leugens, en weiger om extra werk aan te nemen, wat eigenlijk bij het takenpakket van de manipulator hoort.

2  Ze manipuleren feiten.

Manipulators zijn ook vaak leugenaars. Het is daarom ook geen verassing dat ze de waarheid zullen verdraaien, om zo te krijgen wat ze willen. Ze zullen onschuldige mensen de schuld geven, dingen verdraaien, overdrijven, belangrijke informatie ‘vergeten’ door te geven, of smoesjes verzinnen. Maar dit is ook de grootste valkuil van de manipulator, want een bekend spreekwoord zegt: ‘Al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt haar wel!’

3  Ze zetten je onder druk.

Manipulators zullen je onder druk zetten, om zo te krijgen wat ze willen. Ze zullen je dwingen om een besluit te nemen, voordat je hier klaar voor bent. Ze zullen vaak een gevoel van urgentie opwekken, die er eigenlijk niet is. Laat je echter niet onder druk zetten en loop weg als iemand dit wel probeert.
Vergeet nooit, de Heilige Geest is een gentleman, een Heer; Hij doet niets buiten uw wil om. Hij is geen dictator.

 

Bron:

https://www.heartcry.nl/

You may also like