Zo dom als een olifant? Mooi niet! Nu hersenstructuur voor het eerst gedetailleerd in kaart werd gebracht, blijkt die complexer te zijn dan die van de mens.
Als een van de sterkste dieren ter wereld zijn de hersenen van olifanten groter dan die van alle andere landdieren, en de cortex heeft evenveel neuronen als een menselijk brein. Het vermogen van olifanten om te leren is indrukwekkend!
Veel diersoorten besluiten om in groepen te leven, in de overtuiging dat het hen de beste kans geeft om te overleven. Deze eigenschap is meestal een teken van intelligentie.
Olifanten weten wel wat samenwerking is! Het zijn sociale dieren, wat betekent dat ze een groot deel van hun tijd doorbrengen met interactie met andere leden van hun groep. Dit komt, omdat ze zeer intelligente wezens zijn en in staat zijn om een duidelijk te onderscheiden sociale structuur binnen de kudde te ontwikkelen.
Intelligentie: het vermogen om problemen op te lossen.
Deze probleemoplossende vaardigheden zijn vaak aanwezig bij dieren, die in gevarieerde omgevingen leven, omdat het laat zien dat ze in staat zijn geweest om bedreigingen voor hun overleven te overwinnen.
Wist je dat olifanten niet alleen samenwerken bij opdrachten? Ze wachten zelfs met de opdracht totdat hun ‘collega’ er bij is. Een Amerikaans onderzoeksteam ontdekte dit. Lang werd gedacht dat alleen mensen en apen dit vermogen hebben om gecoördineerd en bewust samen te werken.
Samenwerking in het dierenrijk: een hot topic onder gedragswetenschappers
Weten dieren dat samenwerken voordelen biedt? Begrijpen ze de rol van een ander bij het samenwerken? De bekende Nederlandse bioloog Frans de Waal doet al jaren onderzoek naar sociaal gedrag van mensapen. Hij deed observaties in de natuur, die erop wijzen dat mensapen gecoördineerd samenwerken. Daarvoor is een hogere vorm van cognitie nodig, waarbij een dier in staat is zichzelf te verplaatsen in de rol van een ander, en zich bewust is van zichzelf. Deze vaardigheden waren lang alleen aan mensapen toegeschreven. De meeste dieren hebben daar te kleine, onderontwikkelde hersenen voor. Zij werken wel samen, maar doen dat zonder erbij na te denken.
Nieuw onderzoek van De Waal laat zien dat olifanten niet onderdoen voor mensapen! In de vrije natuur zorgen olifanten zonder nakomelingen bijvoorbeeld vaak voor de kalfjes van een ander. Nog typischer is hun rouwgedrag. Als er een familielid sterft, proberen ze het op te tillen en te begraven.
Touwtrekken
De gedragsbioloog Joshua Plotnik en zijn team van de Emory University in Atlanta, bijgestaan door Frans de Waal, vonden een manier om onderzoek te doen. Ze leerden Aziatische olifanten, dat ze met zijn tweeën tegelijkertijd aan een touw moeten trekken om voedsel te krijgen. Het bleek dat de olifanten niet alleen samenwerkten, ze wachtten ook met touwtrekken op hun maatje als die pas later kwam! Ook snapten ze, dat de opdracht geen zin heeft als hun partner niet bij het touw kan komen. Volgens de Waal kwamen de olifanten zelf ook met ideeën.
Samenwerking: de basis van de menselijke samenleving
“Sommigen denken dat samenwerking bedacht is door mensen. Maar als je ziet hoe verspreid het is in het dierenrijk, is het duidelijk dat de natuur ons een handje geholpen heeft”, aldus De Waal. Nu bekend is dat mensen en olifanten dit vermogen delen, staan er meerdere sociale diersoorten met grote hersenen op de lijst voor onderzoek, zoals vogels.
Een proef met een spiegel
Plotnik en zijn collega’s toonden aan dat olifanten zelfbewust zijn: ze kunnen zichzelf herkennen door middel van een spiegel. Hierbij wordt het dier gemarkeerd met een stip op zijn hoofd. Vervolgens wordt hij voor een spiegel geplaatst. De olifant realiseert zich dat hij zichzelf ziet, als hij de stip aanraakt met zijn slurf. Dolfijnen en mensapen kunnen zichzelf ook herkennen. Maar bewuste samenwerking gaat nog een stapje verder. Je moet je kunnen verplaatsen in de rol van een ander, en dat vereist veel intelligentie! Nu, gelukkig voor de olifant dat hij maar liefst vijf kilogram hersenen heeft.
Het vermogen om met gereedschappen om te gaan
Dit wordt geassocieerd met een groter cognitief vermogen en de kracht om uitdagingen te overwinnen. Olifanten kunnen bijvoorbeeld hun slurf gebruiken om de schors van bomen te schillen en de lekkerste bladeren eruit te halen. Wetenschappers hebben ook onderzoeken gedaan, waarbij olifanten spiegels konden gebruiken om verborgen voedsel te vinden.
Mensen hebben altijd geweten dat olifanten een goed geheugen hebben. Ze leren snel en kunnen kennis voor toekomstig gebruik opslaan. Als intelligente wezens kunnen ze oplossingen voor allerlei gevaarlijke situaties vinden. Een waterbron bijvoorbeeld, waar de dieren jaren geleden waren, weten ze terug te vinden. Ze zijn erg meelevend met leden van hun eigen groep en zelfs met die van andere soorten. Olifanten rouwen ook. Wanneer een olifant overlijdt, neemt de kudde echt afscheid.
Bronnen:
https://myanimals.com/nl/dieren/wilde-dieren-dieren/waarom-olifanten-sociale-dieren-zijn/
